Does Multiculturalism Need a Relativistic Basis?

The fact of multiculturalism, i.e., the cohabitation of diverse cultural groups or communities, is a distinctive mark of the twenty-first century. In the face of this fact, various theories have been developed. Multiculturalism is one of them. Multiculturalism is an answer to the fact of multiculturalism. Claiming to rest on the respect for diversity, the right of difference, the protection of freedom, and the search for peaceful cohabitation, multiculturalism has often been promoted with the use of highly relativistic arguments and principles. The present paper, however, aims at criticising this understanding of multiculturalism as a mere (laissez - faire) celebration of differences, by arguing that true multiculturalism needs not be relativistic, but ought to be articulated mainly with regard to the universal demands of the human person. Such a theory replaces “blind tolerance” with a “measured and firm sense of responsibility”, and “inauthentic recognition of cultural equal worth” with a “qualitative assessment of cultures.” It is a theory that has as its underpinning criterion to assess cultural differences their compatibility with justice, human dignity and human rights.

Wielokulturowość, czyli współistnienie różnych grup kulturowych oraz wspólnot, to znak rozpoznawczy XXI wieku. Istnienie tego zjawiska doprowadziło do powstania wielu teorii. Jedną z nich jest multikulturalizm, będący odpowiedzią na fakt istnienia wielokulturowości. Przyjmując, iż doktryna ta polega na poszanowaniu różnic, prawie do odmienności, ochronie wolności i dążeniu do pokojowego współistnienia, często propaguje się ją przy użyciu mocno relatywistycznych argumentów i zasad. Niniejsza praca ma na celu krytykę rozumienia multikulturalizmu wyłącznie jako celebrowania różnic. Multikulturalizm nie musi być relatywistyczny i powinien być omawiany głównie w odniesieniu do uniwersalnych potrzeb człowieka. Teoria ta zastępuje „ślepą tolerancję” – „przemyślanym i stanowczym poczuciem odpowiedzialności”, a „nieautentyczne uznanie jednakowych wartości różnych kultur” – “jakościową oceną kultur”. Podstawą multikulturalizmu jest ocenianie różnic kulturowych na podstawie ich zgodności ze sprawiedliwością, godnością ludzką i prawami człowieka.